De zoutput, Bo klua PhanPee, ligt op ongeveer 300 meter van de grote weg van Phitsanulok naar Dan Sai. Om er te geraken is er een heel speciaal vervoermiddel gemaakt door de lokale mensen. Een omgebouwde tractor waar je voor en achter op kan zitten. Veel vering zit er niet op, zodat je goed door elkaar geschud aankomt.
Een beetje geschiedenis.
De geschiedenis van de put staat op een bord op de plaats waar het zout uit het water gehaald word. Onderstaande tekst is een vertaling daarvan.
In de periode van Bangkalanghao, toen Koning Thong heerste over de stad Bangyang (nu Nakhon Thai District), ontstond de ambitie om het grondgebied uit te breiden. Hiervoor werd een leger uitgezonden om de Khmer, die in die tijd de streek overheersten, aan te vallen. Na een succesvolle overwinningen op de Khmer keerde de koning terug naar de stad Bangyang, vergezeld van Phra Tha Pha en Thaha Tha. Bij hun terugkeer reisden ze naar Prathattham (nu heet dit Moo 1, Ban Bo Pho). Op dat moment gaf de koning opdracht aan Thaha Tha om op onderzoek uit te gaan in het gebied rond Prathattham.
De zoutput word ontdekt.
Tijdens hun verkenning stuitte Thaha Tha op een put met een opvallende houten constructie, en waar nog water instond. Thaha Tha en zijn metgezellen proefden het water en ontdekten tot hun verbazing dat het zout was. Ze besloten dit nieuws te delen met de mensen in Bangkalanghao. Toen koning Thong over de zoutput hoorde, gaf hij Thaha Tha de opdracht om het water te koken. Na het koken ontstonden er witte kristallijne korrels. Het toevoegen van deze korrels aan voedsel verbeterde niet alleen de smaak, maar ook de kwaliteit ervan.
Voordat de koning het grondgebied aan Phra Tha Pha teruggaf, stelde hij een groep mensen aan om bij de put een zoutopslagplaats te maken. De koning zelf legde aan de dorpsbewoners uit hoe ze het zout uit het water konden halen. Die gingen vervolgens aan het werk met het zoutwinningsproces, en leerden de witte kristallijne korrels (zout) uit het water te halen. Hierdoor raakten de dorpsbewoners betrokken bij de productie van zout voor de handel, ze ruilden het zout voor andere goederen om in hun dagelijkse behoeften te voorzien.
Deze activiteit groeide later uit tot de voornaamste bron van inkomsten voor het dorp. Waarschijnlijk vind de naam “Ban Bo Pho” zijn oorsprong in de zoutput. De put heeft een heel speciale houten constructie. De dorpsbewoners beweren dat “Bo Pho” al sinds de oudheid bestaat. De naam van de put “Bo Klua PhanPee” kan je vertalen als “duizendjarige zoutput”. hoelang de put al bestaat is nergens terug te vinden.
De bereidingswijze van het zout van Bo klua PhanPee.
Na het vegen van de put, gebruiken de dorpsbewoners emmers om water uit de put te scheppen. Ze gieten het water in een aardewerk pot om het zoute water te laten bezinken. Hierdoor bezinkt het meeste vuil dat mee opgeschept is. Het water krijgt ongeveer één nacht om te bezinken.
Vervolgens gieten ze het heldere water in een pan en verwarmen het tot het kookt. Daarna binden ze de schil van een bananenboom aan kleine bamboestokjes en laten deze meekoken in de pan.
Zodra het water kookt, verschijnt het zout geleidelijk aan de rand van de dikke pan. De man schept dan geleidelijk zout in de volgende bak. Dit wordt herhaald totdat het zout bijna helemaal droog is. Als dit niet regelmatig omgeschept wordt, zou het zout kunnen verbranden. Vervolgens wordt er nieuw water in de pan gegoten en wordt de pan goed doorgeroerd. Een pan wordt één keer per dag gekookt. Bij koeler weer kunnen er meerdere pannen per dag gekookt worden. In de winter word er niet altijd gekookt, het hangt van de weersomstandigheden af, of de pannen gevuld kunnen worden.
Wanneer het zout gereed is, word het in containers geschept om het te mengen met jodium. Daarna wordt het in zakken verpakt om te verkopen. Maar er word ook nu nog wel eens geruild voor andere goederen.
De man van het zout.
De man van Bo klua PhanPee is ondertussen 92 jaar. Hij is als jonge man begonnen met zout te koken en heeft dit zijn hele leven samen met zijn vrouw gedaan op dezelfde plaats. Hij gaat ook zelf de bossen in de omgeving in, om het hout sprokkelen om het vuur aan te houden. Gelukkig staat hij er tegenwoordig niet meer alleen voor. Een andere familie neemt het soms ook over van hun.
© Lode Engelen. Foto’s gemaakt in Ban Bo Pho, Nakhon Thai op 21.02.2023.
Very informative. I never knew about this salt extraction process.
Do you think that drinking desalinated water is a factor in the longevity of the inhabitants of Ban Bo Pho.
And those photos are very sharp and in focus. They add immensely to the reading of the text.
Wow, wat een verhaal. Dat deze manier van zout winnen nog steeds bestaat!!
Interessant om te lezen. In welk tijdperk situeert zich dan het ontstaan van de zoutput?
Wanneer de put juist ontdekt is weet niemand. Voor het gevoel is hij er altijd geweest. In Bo Klua in Nan is het ook zo, niemand weet echt wanneer de putten gegraven zijn. Ze liggen niet dicht bij de vroegere centrum steden, dus er waren daar enkel wat lokale stammen.